In deze longread gaat Johan verder met de cijfertjes, deze keer gaat het om het huishoudboekje van de Staat der Nederlanden. Politici stellen zich op als bewaker van de financiële gezondheid van de staat. Dat geldt vooral in Nederland. Nederland heeft een gerenommeerd planningsinstituut, het CPB, dat voor de politiek de wensenprogramma’s doorrekent. Dat is vast niet onopgemerkt gebleven de laatste weken. Op basis van een eigen wijze gaan we iets dergelijks toepassen op de door ons gehanteerde verschillende systemen van een Nieuwe sociale zekerheid. Daarvoor gebruiken we de resultaten van de doorrekening van de percentielen als uitgangspunt en voeren die in in ons eigen model. Daarnaast maken we gebruik van gegevens die dat gerenommeerde instituut voor regering en parlement heeft gemaakt voor 2017, in de MEV, de Macro Economische Verkenningen.
Het CPB verwacht dat Nederland dit jaar 274 mld. aan collectieve middelen op gaat halen bij de Nederlandse bevolking, en dat ze 279 mld. gaat uitgeven aan Nederland en z’n bevolking. De 274 mld. Is opgebouwd uit belastingen, 173 mld., en premies sociale verzekeringen, 101 mld. Van de belastingen is 84 mld. inkomstenbelasting. De staat vangt ook nog 89 mld. belasting van bedrijven, accijnzen en allerlei rechten.
In ons model wordt 201 mld. opgehaald. Daar wordt alleen naar BTW en de beloning van de burgers gekeken zonder HRA en andere belastingkortingen als arbeidskorting, zelfstandigenaftrek, pensioenaftrek, etc. mee te nemen. Het geeft wel een indruk van hoeveel belasting nu niet wordt geïnd of geheven om een veelheid van redenen. In het norminkomen zijn wel overdrachtsinkomens als AOW, ANW, ZFW, WAO en WIA, WW, PW/WWB/IOAW/IOAZ meegenomen.
Vervolgens wordt de invulling per vorm van het basisinkomen bekeken. Er wordt met een opgeschoond inkomen gewerkt. Dat is zonder overdrachtsinkomens als AOW, ANW, ZFW, WAO en WIA, WW, PW/WWB/IOAW/IOAZ. De grafiek hieronder geeft twee lijnen weer. De lijn ‘opgeschoond’ is ontdaan van al die uitkeringen zodat het effect van een basisinkomen duidelijk wordt en er een reële vergelijking met het Onvoorwaardelijk basisinkomen (OBi), het Basisinkomen van FNV Uitkeringsgerechtigden (Bi FNV Ug), het Garantie-inkomen naar Milton Friedman (Gar Ink) en de Negatieve Inkomstenbelasting (Neg IB) wordt getrokken. Allemaal met hetzelfde normbedrag van €1.100 per maand, of te wel €13.200 per jaar.
Eerst een overzicht van de resultaten van de berekeningen van het model. Vervolgens worden daar invullingen aan toegevoegd die we uit de MEV van het CPB halen. We passen de plannen van de regering aan onze wensen aan.
Achter alle bedragen mag u 6 nullen zetten, hiermee krijgt u de resultaten in miljarden.
Toelichting algemeen
Te zien is dat door geen overdrachtsinkomens meer uit te betalen het Nationale Bruto Inkomen een stuk lager uitkomt. Maar ook te zien is dat het Nationaal Besteedbare Inkomen een stuk hoger uitkomt. Dat is het effect van het Basisinkomen. Dat mensen meer te besteden hebben is ook te zien aan de opbrengsten van de BTW.
Toelichting OBI
Omdat in het systeem van het onvoorwaardelijke basisinkomen gesneden wordt in de overdrachtsinkomens worden de uitgaven van de staat kleiner. Zo kan 89 mld. bespaard worden op sociale zekerheid. Ook kan 6 mld. bespaard worden op de kosten bestuur door minder controle op burgers.
Een belangrijk punt, dat genoemd moet worden en vaak verdwijnt, is dat er meer geld besteed kan worden. Meer geld besteden is meer economische activiteit, is ook weer meer inkomen. Later worden hiervoor getallen ingevuld met behulp van een bestedingsmultiplier.
Toelichting Bi FNV Ug
Het opgeschoonde NBI geldt ook voor het basisinkomen van FNV Ug. Bedenk hierbij dat FNV Uitkeringsgerechtigden het systeem van uitkeringen zoveel mogelijk wil handhaven. Het Nationaal Besteedbare Inkomen is lager door de verandering van het belastingstelsel. De sociale lasten worden gefiscaliseerd. Daarvoor wordt een nieuwe meer progressieve belasting geheven van 50-70%. De effecten zijn goed te herkennen in de BTW heffingen over de bestedingen. Omdat in het systeem van het Bi FNV Ug gesneden wordt in de overdrachtsinkomens worden de uitgaven van de staat kleiner, maar minder dan bij OBi. Zo kan hier 68 mld. bespaard worden op Sociale Zekerheid. Ook kan 3 mld. bespaard worden op de kosten van het bestuur, lees door andere controle van burgers.
Een belangrijk punt, dat genoemd moet worden, is dat er meer geld besteed kan worden bij de invoering van Bi FNV Ug. Door de meeste belastingvoordelen in stand te houden blijft de koopkracht gehandhaafd. Meer geld besteden is meer economische activiteit, is ook weer meer inkomen. Doordat het nog in de krochten van de regeling zit kan hier geen duidelijk getal worden gekoppeld. Later worden hiervoor getallen ingevuld met behulp van een bestedingsmultiplier.
Toelichting Gar Ink volgens Milton Friedman
Het opgeschoonde NBI geldt ook voor het Garantie-inkomen. Het Nationaal Besteedbare Inkomen is hoog door de verandering van het belastingstelsel. Dat is ook te herkennen in de BTW heffingen over de bestedingen. Beide zijn het hoogst van de vier uitgewerkte modellen. Maar de belastingopbrengsten zijn ook laag. Er geldt een vlaktaks van 50% waarvan de opbrengsten krap zijn.
Omdat in het systeem van het Garantie-inkomen gesneden wordt in de Sociale Zekerheid en de zorg worden de uitgaven van de staat kleiner. Zo kan hier 67 mld. bespaard worden op Zorg en 89 mld. op Sociale Zekerheid. Ook kan 6 mld. bespaard worden op de kosten van het bestuur, lees controle van burgers.
Een belangrijk punt, dat genoemd moet worden, is dat er meer geld besteed kan worden. De koopkracht neemt namelijk toe en komt uit op 380 mld.
Toelichting Neg IB
Het opgeschoonde NBI geldt ook voor het inkomen met de Negatieve Inkomstenbelasting, het systeem waar mensen onder het minimum belasting terugkrijgen en mensen boven het minimum belasting betalen. Het Nationaal Besteedbare Inkomen is laag, maar nog niet zo laag als bij Bi FNV Ug en nog altijd boven het huidige norm inkomen. Het Neg IB snijdt het meest rigoureus in het huidige belastingstelsel. Er wordt minder belasting geheven dan bij het Garantie-inkomen. Dat is ook te zien in de BTW heffingen over de bestedingen. Beide zijn laag waardoor de totale belastingopbrengsten ook laag zijn.
Omdat in het systeem van het Negatieve IB gesneden wordt in onder andere de geldrondpompmachine van de toeslagen in de Sociale Zekerheid en de Zorg, worden de uitgaven van de staat kleiner. Zo kan ook hier 67 mld. bespaard worden op Zorg en 89 mld. op Sociale Zekerheid. Ook kan 6 mld. bespaard worden op de kosten van het bestuur, lees controle van burgers.
Omdat we hier nog met een statische vergelijking bezig zijn, wil ik nog een vergelijking maken tussen de uitkomsten. Dit maakt het mogelijk om te zien welke ruimte er is in de toepassing van het model. Hierbij gaat het puur om de cijfertjes en hebben we het nog niet over de winst in de sociale ruimte, de ruimte voor vrijheid, de ruimte voor creativiteit en de ruimte voor ondernemerschap. Factoren met een enorme economische potentie.
Een tabel tot besluit met de kosten van het basisinkomen en de bijbehorende bezuinigingen in de collectieve sector.
Alle bedragen mag u 6 nullen achter zetten, hiermee krijgt u de resultaten in miljarden.
Let u met name op de resultaten in de laatste 2 kolommen. Het Neg IB is de enige met een duidelijke plus, de ruimte voor cadeaus. Net als u zijn we erg benieuwd hoe dit doorwerkt als we een en ander doorberekenen met de multiplier, zodat ook de economische effecten worden meegenomen. Maar meer daarover in deel 6.
