Essay: De ‘rechtse grachtengordel’ (1)

De beroemde Amsterdamse grachtengordel werd in de 17e eeuw aangelegd als het exclusieve woongebied van de Amsterdamse handels- en bestuurselite. In Amsterdam, als toenmalig centrum van de wereldhandel, was zij naast een woongebied, een figuurlijk venster op de wereld waar in omgekeerde richting de wereld, andere culturen, nieuwe ideeën en modes als eerste het koude kikkerland aan de Noordzee binnendrongen. Niet vreemd dat de grachtengordel in de rest van Nederland door de eeuwen heen symbool werd voor de ‘arrogante’ Amsterdamse kosmopolitische elite. Eind vorige eeuw verschoof de figuurlijke betekenis van het woord ‘grachtengordel’ naar aanleiding van de roman ‘De Grachtengordel’ van Geerten Meijssing over het schrijversmilieu aldaar naar een te onderscheiden ‘incestueuze linkse culturele elite van Nederland’. Niet geheel toevallig verhuisde het hoofdkantoor van de PvdA in dezelfde periode naar de Herengracht.

In die betekenis is de grachtengordel sinds de ‘Fortuynrevolutie’ voor rechtse politici en media als prejoratief gaan dienen voor de linkse culturele ‘goedmensenwereld’ die losgezongen van de angstaanjagende realiteit, hun verjaarde linkse dogma’s blijven verkondigen om hun elitaire wereldje en baantjes ten koste van ‘het volk’ in stand te houden. Dat is wat elites meestal plachten te doen maar met de opkomst van internet en de rechtse media aldaar het afgelopen decennium, is die culturele hegemonie – terecht – danig onder druk komen te staan. Zodanig, dat de culturele en mediale tegenbeweging van rechts inmiddels haar eigen ‘grachtengordel’ is gaan vormen. De ‘rechtse grachtengordel’.

Nu verwijst de term ‘rechtse grachtengordel’ (nog) niet naar de riante economische positie van deze exclusieve club. Als ik de fotootjes zie van wat Bart Nijman van Geenstijl op zijn barbecue legt met zijn keuzewijntje (wat de neuk is dat voor hipster gereutel?) dan valt dat nog alleszins mee. Nee, het gaat hier om de eigen vastgeroeste dogma’s die de rechtse grachtengordel in haar terechte strijd tegen ‘links’ ontwikkeld heeft en die nu in ons huidige gepolariseerde (social) media landschap, onder gejuich van het klapvee, in graniet gegrift worden. In het graniet vallen twee specifieke rechtsgrachtgordeliaanse kenmerken te ontwaren:

1. Kleinburgerlijke rancune naar alles wat links en elite is. Gespeend van elke vorm van empathie naar wie of wat dan ook.
2. Wat de inhoud betreft: verankerde en verbonden standpunten op verschillende dossiers, waar op de rechtse grachtengordel onderling niet openlijk van afgeweken mag worden. Ook niet op individuele dossiers. De rechtse grachtengordel is anti-islam, anti-immigratie, anti-elite, anti-links, onvoorwaardelijk pro-Israel, anti-EU, sinds kort pro-referendum, anti-collectief identiteitsgeneuzel of dit nu met racisme, feminisme of generaties te maken heeft, anti-milieu problematiek, radicaal individualistisch maar opportunistisch pro-‘het volk’ (waar het eigenlijk stiekem niet mee geïdentificeerd wil worden) en onvoorwaardelijk pro-‘het westen’.

Wie zijn de rechtse grachtengordel?

De rechtse grachtengordel kon natuurlijk slechts aangelegd worden buiten het bereik van de linkse grachtengordel, dus op internet. De voornaamste hefboom tijdens de bouwwerkzaamheden was iets wat op de linkse grachtengordel inmiddels volledig ontbrak: humor. Harde cynische of absurdistische humor dat zijn oorspong vind bij mensen als Hans Teeuwen (inmiddels eminence grise op de rechtse grachtengordel) en Theo Maassen (uitgekomen op de linkse grachtengordel). Hoewel voortkomend uit de ‘dode boom’ de Telegraaf, is de website Geenstijl de bepalende factor geweest bij de aanleg. Samen met het uit Geenstijl voortkomende The Post Online vormen zij de kern van de rechtse grachtengordel op internet met inmiddels vertakkingen naar dode bomen (Telegraaf, Metro), televisie (powned, wnl), de universitaire wereld (Rechtenfaculteit Leiden) en tal van andere sites en bladen (Elsevier etc). Hoewel rechts nog steeds de onderliggende partij is in de strijd der grachtengordels, wint zij, geholpen door de snel veranderende realiteit in de wereld -wederom terecht – aan macht en invloed. Steeds meer mensen van buiten de rechtse grachtengordel – waaronder ondergetekende – wagen derhalve een tochtje op haar wateren maar worden uiteindelijk geconfronteerd met dezelfde beklemmende incestueuze kudde mentaliteit en conformisme die het spiegelbeeld vormt van de huidige linkse culturele elite.

De zojuist opgevoerde Bart Nijman – die we, om redenen die tijdens deze serie duidelijk zullen worden, vaker aan zullen halen – hanteerde in zijn inhoudelijk uitstekende pamflet ‘Kerst Verlichting‘ op Geenstijl vorig jaar een andere naam voor de rechtse grachtengordel: ‘de naargeestige kinderen van Theo van Gogh’. Met Theodore Holman als opa want Theodore Holman pijpen -een vaak begenadigd columnist overigens – is een soort verplicht rechtsgrachtengordeliaans ritueel geworden. Nu heb ik Theo van Gogh niet persoonlijk gekend maar na alles wat ik over Theo heb gelezen sinds zijn tragische dood, ben ik er van overtuigd dat hij inmiddels een teringhekel aan zijn kroost zou hebben gehad. Het conformisme, het gebrek aan zelfspot of kritiek, de provinciale calvinistische kleinburgerlijke rancune die lieden als Bert Brussen met hun overwerkte verleden uit een of ander kutdorp op de veluwe in het ‘debat’ geïnjecteerd hebben. Hij zou er volgens mij, los van de inhoud, schijt aan gehad hebben.

Nu zijn groeiende incestueuze geslotenheid en conformisme een intrinsiek onderdeel van de vorming van nieuwe elites dus waarom nu juist de rechtse grachtengordel als opkomende elite daar op aankijken en afrekenen? Een deel wordt veroorzaakt door mijn eigen persoonlijke rancune omdat het mij ook hier weer niet is gelukt om ergens bij te horen terwijl ik inhoudelijk wat culturele onderwerpen betreft vaak meevaar op de rechtse grachtengordel. Ik ben wat dat betreft echt niet beter dan de rest. Er zijn echter ook urgente inhoudelijke redenen om de rechtse grachtengordel vanuit rechtse hoek te bekritiseren.

Ten eerste het naderende armageddon. De aanstaande burgeroorlog. De ondergang van het avondland die juist de rechtse grachtengordel met rasse schreden op zich af ziet komen en niet nalaat te voorspellen. Het is vijf voor twaalf geweest en de bestseller van Arnold Karskens Help er zit een terrorist in mijn endeldarm, 13 tips om hem te verwijderen met een leuk Afghaans hoedje op vliegt over de toonbank. Hoewel ik de paniek en oorlogsretoriek vaak overdreven vind – iemand als Annabel Nanninga vindt de wijk waar ik woon bijvoorbeeld te vergelijken met het Tahirplein tijdens de Arabische winter – staan we in Europa voor serieuze, grote problemen. Om die op korte termijn op pragmatische wijze aan te kunnen pakken met onze huidige middelmatige technocratische witte onderbroek politieke elite, is een doeltreffende pragmatische consensus nodig binnen de publieke opinie.

Pragmatisch rechts en links zullen samen moeten werken om snel daadkracht af te dwingen bij het amateur toneelgezelschap in de Tweede Kamer en in het verlengde de EU. Dat lukt alleen als beide zijden ook kritisch zijn op de eigen argumenten en houding. Openlijke kritiek op elkaar binnen de rechtse grachtengordel biedt dan openingen voor de linkse grachtengordel om een echt pragmatisch debat te kunnen voeren. En vice versa. Het stuk van Groenlinksert Huub Bellemakers op TPO afgelopen zondag is daar een links voorbeeld van. Hoewel de oogkleppen bij Huub nog strak zitten doet hij een poging die af te doen middels zijn (zelf)kritiek op de eigen flank. In plaats van als reactie de rancuneus rechtse grijsgedraaide plaat af te draaien zoals hoofdredacteur Asher van de extreem rechtse site Opiniez direct deed, is het tijd dat de openingen die Huub met zijn kritiek aanreikt, aangegrepen worden voor een openlijk pragmatisch debat. Laat de collectieve rechts-links rancune nu eens een keer voor wat die is: doodsaai.

Bovendien deel ik op veel ‘culturele’ onderwerpen de inhoudelijke visie van de rechtse grachtengordel. Om die visie te verwezenlijken moet men overtuigen! Dat lukt alleen als de argumenten en de houding van de rechtse grachtengordel beter en daarnaast toegankelijker worden voor de partij die zij wil overtuigen. Neem de islam en moslims in Nederland bijvoorbeeld. Denkt u de lezer, dat Annabel Nanninga, ondanks dat zij inhoudelijk op het juiste spoor zit, met haar extreem individualistische harteloosheid en empathieloosheid in het debat, in staat zal zijn om links Nederland of de Nederlandse moslimgemeenschap te overtuigen van haar inhoudelijke denkbeelden? Haar houding wordt natuurlijk ook aangewakkerd door gescheld en bedreigingen uit het extreem linkse en islamitische kamp. Het is dapper dat zij daar niet aan toegeeft maar inmiddels is haar reactie op elk klein beetje kritiek uit welke hoek dan ook: ‘Ga eens deaud’! De islam veranderen of doen laten verdwijnen in Nederland, kunnen alleen moslims zelf. Tanta Bel, zoals zij op de rechtse gordel heet, gaat ondanks al haar dappere voorwerk hen niet overtuigen.

Deze serie over de rechtse grachtengordel heeft dus als primair doel om de discussie op de rechtse grachtengordel over de rechtse grachtengordel in gang te zetten. Daartoe zal ik in de volgende delen dieper op de verschillende inhoudelijke onderwerpen Islam, Europa etc ingaan. Zoals Wierd Duk in zijn stuk over Yuri van Gelder, slachtofferschap en rebellen in conformistisch Nederland van afgelopen zaterdag in het AD terecht aangeeft, en ik hierboven heb betoogd, zal de rechtse grachtengordel dit verhaal in eerste instantie negeren. Het is mede aan u de lezer om daar verandering in te brengen. Met het onvolprezen Batavirus weer in de lucht zal ik de komende maanden met deze serie doorgaan tot het gaatje. Volgende week deel 2: ‘De spagaat van Geenstijl’

Auteur: Amsterjan

Amsterjan is historicus, Amsterdamse stadsgids en zanger. Toon alle berichten van Amsterjan