In deel 1 en deel 2 van deze serie werden naar aanleiding van het uitkomen van het jaarrapport 2015 van Meld Islamofobie, het rapport zelf, ‘islamofobie’ an sich en de daaruit voortkomende incidenten gedreven door moslimhaat geanalyseerd. Het doel van de serie is om een reëel beeld van de problematiek omtrent ‘islamofobie’ in de Nederlandse samenleving te krijgen. Dientengevolge ben ik uitgegaan van de definitie ‘islamofobie’ van antropoloog Martijn de Koning als waarneembaar fenomeen in de media en het publieke debat:
Islamofobie is het construeren van een negatieve, generaliserende en essentialistische definitie van islam die leidt tot het maken van een hiërarchisch onderscheid tussen niet-moslims en moslims. Dit gebeurt om de moslims als groep te problematiseren op basis van hun religie.
Vanwege het zojuist benoemde doel van deze serie leek het mij niet zinvol om over de definitie van ‘islamofobie’ te blijven discussiëren. Echter, veel reacties op de stukken gingen juist daarover. Reden om het fenomeen, de term en de definitie van ‘islamofobie’ nogmaals onder de loep te nemen en te kijken of er een betere definitie van te geven is die meer aansluit op de realiteit. Te meer daar Martijn de Koning – van de bovenstaande definitie – afgelopen zaterdag een zeer curieus stuk publiceerde in de Volkskrant waarin hij betoogt dat ‘islamofobie’ wel degelijk een vorm van racisme is.
Islamofobie is racisme
De twee extreme tegenovergestelde standpunten in het debat over islamofobie zijn 1) islamofobie bestaat niet en 2) islamofobie is racisme. De Koning betoogt in het bovenstaande stuk het laatste. Dat vergt duidelijk de nodige intellectuele acrobatiek met als hefboom het concept ‘racialiseren’ dat ondergetekende begrijpelijkerwijs tot nog toe onbekend was. Met het concept ‘racialiseren’ tracht hij het bekende tegenargument – dat de islam een geloof is en geen ras – te omzeilen om zodoende islamofobie toch als racisme te kunnen bestempelen. Dat proces gaat volgens De Koning in vier stappen:
‘Een groep die divers is in opleidingsniveau, in etnische herkomst en in politieke en religieuze overtuiging krijgt één label opgeplakt. Vervolgens wordt het gedrag van de mensen in deze groep verklaard op basis van een doembeeld van de islam, die per definitie intolerant, agressief en onverenigbaar met het ideaalbeeld van het liberale en/of joods-christelijke Westen zou zijn. Daar wordt dan een negatief waardeoordeel aangehangen: achterlijk, geitenneukers, niet horend bij ‘ons’. Tot slot wordt voorgeschreven hoe er met deze groep moet worden omgegaan: aanpassen, uitzetten, de-islamiseren. Wanneer dit maar genoeg wordt herhaald, leidt het tot een a priori negatieve invulling van het label dat wordt opgeplakt en daarmee is de cirkel rond. Dát proces is het racialiseren van moslims.’
Dit omschreven proces doet mij in deze week gelijk denken aan de grote Eurovisiesongfestival hit van Friemel Piemel uit 1986 ‘Alles is racisme!‘. Op deze manier is het namelijk mogelijk om structurele kritiek of een negatieve mening over welke collectieve groep dan ook als racisme bestempelen. Zou De Koning door hebben dat de islam volgens zijn redenering door en door racistisch is tegenover ongelovigen, niet-moslims? Het onveranderlijke woord van god binnen de islam, de koran, dat door het overgrote deel van de moslims nog steeds letterlijk genomen wordt, is één grote racistische rant tegen niet-moslims waarbij niet zelden opgeroepen wordt die laatsten af te maken. Ergo, alle moslims zijn racisten?
Nee, dat heeft De Koning niet door want in zijn eurocentrische betoog zijn moslims slechts ‘agency’-loze makke schapen en slachtoffers. Dat dit aan zijn kant van de fatsoenskloof in de wetenschappelijke wereld als een doodzonde geldt, mag de pret niet drukken. Blijkbaar is alles geoorloofd om ‘islamofobie’ als racisme te kunnen bombarderen. Het stuk van De Koning lezende, heeft het handelen van moslims vanuit hun geloof waar zij zo zichtbaar hun collectieve en individuele identiteit aan ophangen geen enkele invloed op de wereld waarin ze leven, laat staan op het voorkomen van ‘islamofobie’. Of het nu om een verschrikkelijke bomaanslag uit naam van de islam, het op straat afslachten van een kritische filmmaker of ‘minder extreme’ zaken als de achterstelling en stigmatisering van vrouwen en homoseksuelen gaat, dat alles heeft geen invloed op het ontstaan van islamofobie.
De islam en moslims kunnen er gewoon niets aan doen volgens De Koning. Islamofobie is door middel van het ‘racialiseren’ nu eenmaal de structurele geijkte manier van ‘witte’ dominante groepen en elites om macht over minderheden uit te oefenen. Als moslims zelf aangeven – zoals zij vaak doen ongeacht tot welke groep of stroming ze behoren – dat er maar één islam bestaat, dan is de ‘witte’ Martijn de Koning daar om ze bestraffend toe te spreken dat het hebben van een essentialistische definitie van de islam niet mag. Het is natuurlijk treurig dat moslima’s vanwege het dragen van een hoofddoek het meeste last hebben van ‘islamofobie’ zoals de Koning ook in zijn stuk aangeeft maar ook het dragen van een hoofddoek is een vorm van ‘agency’ met een betekenis. Het is een uiting waarmee moslima’s zich voor de eigen geloofsgemeenschap maar ook ‘de ander’, ‘de ongelovige’, herkenbaar onderscheiden in de publieke ruimte. En ongelovigen worden binnen de islam ‘geproblematiseerd’ om in het vakjargon van De Koning te blijven. Via zijn racialiseringstheorie wordt islamofobie waar moslima’s mee te maken hebben, gelijk gesteld aan anti-zwart racisme maar het is natuurlijk niet zo dat ondanks het feit dat Sylvana Simons angstvallig in iedere DWDD-uitzending een andere afro-pruik opzet – de afrofoben blijft wat dat betreft niets bespaard- zij verschoond blijft van racisme. De discussie omtrent ‘agency’ raakt dus aan de kern van het probleem rond de definitie van ‘islamofobie’.
Islamofobie bestaat niet
Want aan de andere kant van het meningen spectrum bestaat ‘islamofobie’ in de definitie van Martijn de Koning hierboven helemaal niet. Het zou een door moslims verzonnen term zijn die gretig door regressief links is overgenomen en die alleen als politiek instrument dient om kritiek op de islam te diskwalificeren en critici als racisten weg te zetten. En toegegeven, dat is precies wat Martijn de Koning in zijn artikel doet. In het beste geval wordt ‘islamofobie’ door ‘islamofobie ontkenners’ als een logische rationele reactie gezien op de islam die in essentie niet samen gaat met een vrije democratische samenleving en daarom een bedreiging vormt voor die samenleving. In deze denkwijze is de samenvoeging van ‘islam’ en ‘fobie’ problematisch want wat als fobie voorgesteld wordt, is volgens hen namelijk juist een rationele reactie met een oorzaak. Een reactie op wat moslims vanuit hun geloof doen dat op gespannen voet staat met een vrije westerse samenleving. Daar hebben zij een punt mits die rationele reactie niet inhoudt dat van moslims agency-loze robots gemaakt wordt die uitsluitend vanuit hun moslim-zijn handelen.
Ondergetekende zou zich prima in deze zienswijze kunnen vinden, ware het niet dat in onze door de hypermedia beheerste samenleving inmiddels een irrationele reactie op de islam is ontstaan, die we dan ook als ‘islamofobie’ kunnen karakteriseren en die tot doel heeft een irrationele angst voor moslims en moslimhaat aan te wakkeren.
Islamitische immigratie (moslims) verkracht onze beschaving door één voor één (onze) meisjes te verkrachten… Wat is jouw dochter waard? Deze tweet is niet zomaar van een gesjeesde toetsenbordheld zoals we er duizenden hebben in de sociale media maar van de leider van de grootste Nederlandse politieke partij in de peilingen. Volgens Wilders is het verkrachten van onze dochters door mannelijke moslims een doel op zich in de existentiële strijd tussen de islam en het westen die zich in de Nederlandse straten afspeelt op dit moment. Moslimmannen kunnen ook niet anders want zij zijn immers geen mensen maar ’testosteronbommen’. Ik hoop toch dat de lezers inzien dat ondanks dat er binnen de islam naar westerse maatstaven de nodige problemen zijn met de positie van vrouwen en seksualiteit, dit niet de realiteit is?
Afgaande op de onversneden moslimhaat die dagelijks op sociale media gespuid wordt, is dit helaas niet evident. Afgelopen week kwam er weer een facebook bericht voorbij met een hele lijst comments in de trant van ‘de islam is een kankergezwel en alle moslims zijn vuile ratten die vergast moeten worden’! Als dat geen islamofobie of moslimhaat is, wat is dat dan wel? Of alle filmpjes of foto’s van rellende moslimjongeren of biddende moslims op straat die over internet zwerven, voortdurend herhaald worden en bewust in de verkeerde tijd en context worden geplaatst? Het enige doel hiervan is het bewust aanjagen van een alarmistische sfeer en angst voor de islam. Nogmaals, er is naar dat soort beelden van de oorspronkelijke gebeurtenissen kijkende genoeg om je zorgen over te maken wat betreft de islam, maar bewust de feiten en realiteit verdraaien met als doel angst voor de islam aanjagen is mijns inziens islamofobie.
Zo bezien is het eigenlijk relatief eenvoudig om een juiste definitie van ‘islamofobie’ te kunnen geven waarbij feitelijkheid en realiteit – waar natuurlijk over gediscussieerd kan worden en ondergetekende maakt zich geen illusies wat dat betreft – een bepalende maatstaf is. Uitgaande van de oorspronkelijke definitie van De Koning luidt die dan als volgt:
Islamofobie is het door niet-moslims construeren van een negatieve, generaliserende en essentialistische definitie van islam of beeld van moslims die niet gebaseerd is op feiten of de realiteit. Het leidt tot het maken van een hiërarchisch onderscheid tussen niet-moslims en moslims. Dit gebeurt om de moslims als groep te problematiseren op basis van hun religie en zodoende angst voor en haat tegen moslims aan te wakkeren.
Laten we even de proef op de som nemen. In het stuk van De Koning geeft hij als voorbeeld van islamofobie en racisme de uitspraak van Pim Fortuyn dat ‘de islam een achterlijke cultuur is’ ten opzichte van de westerse cultuur. Fortuyn problematiseert en generaliseert hier wel eens waar de dragers van die cultuur, moslims, maar je leven inrichten op basis van wat een Arabische krijgsheer in de 7e eeuw gezegd zou hebben wordt in de historisch gegroeide westerse cultuur in zijn algemeenheid als tamelijk achterlijk ervaren. De uitspraak klinkt nogal cru in de betekenis van ‘gek’ maar dient vooral als ‘achterlopend’ op de westerse cultuur geïnterpreteerd te worden. In ‘het westen’ hebben we immers eeuwenlang ons leven ingericht op wat een Joodse gebedsgenezer in de 1e eeuw na zijn eigen geboorte gezegd zou hebben met alle problemen voor andersdenkenden, vrouwen etc. van dien. Omdat de westerse samenleving na eeuwen van strijd niet meer op religieuze grondslag georganiseerd is en de islamitische samenleving wel, kun je die laatste dan vanuit westers standpunt feitelijk als achterlijk karakteriseren. Het betreft hier dus geen islamofobie.
Dan de tweet van Wilders hierboven. Over deze uiting is natuurlijk zorgvuldig nagedacht zodat die niet strafbaar is. ‘Islamitische immigratie’ kan natuurlijk figuurlijk onze beschaving verkrachten maar niet een voor een ‘onze’ dochters. Wilders bedoelt hier natuurlijk moslimmannen, testosteronbommen zoals hij ze ook wel noemt. Ondanks de vreselijke groepsaanranding in Keulen die Wilders hier met deze uiting aangrijpt om electoraal winst te boeken worden ‘onze’ dochters niet één voor één verkracht bij mijn weten. Deze tweet van Wilders is dus je reinste islamofobie uitsluitend bedoeld om angst voor en haat tegen moslims (dit keer mannen maar met zijn ‘kopvoddentax’ waren het de vrouwen) te mobiliseren en met zijn vraag ‘wat onze dochters ons waard zijn’ een buitengewoon virulente vorm van islamofobie bovendien.
Na deze exercitie die resulteerde in het specificeren van de definitie van islamofobie, hoopt ondergetekende weer verder te kunnen gaan met het doel van deze serie: een analyse van islamofobie als reëel probleem in de Nederlandse samenleving. In het laatste 4e deel komt het gebruik van islamofobie en incidenten gedreven moslimhaat als politiek instrument door de Nederlandse moslimgemeenschap en extreem linkse groepen aan bod. De analyse van het gebruik van geframede of daadwerkelijke islamofobe incidenten en het doel hiervan zal geschieden aan de hand van recente in de media gemelde incidenten zoals o.a. die van de in Rotterdam door hooligans mishandelde moslima op 24 april jongstleden.
Deze serie "Islamofobie" bestaat uit de volgende delen: ● Islamofobie, de stand in het land (deel 1) ● Islamofobie, de stand in het land (deel 2) ● Islamofobie, de stand in het land (deel 3) ● Alles is Racisme! Reactie op Martijn de Koning
Meer artikelen in deze categorie:
[catlist categorypage=”yes”]
