Sinds enige tijd besteedt het programma De Monitor aandacht aan de invulling van gratis personeel. Gratis personeel is uiteraard de natte droom van iedere ondernemer, maar de doodsteek voor onze economie. Immers, mensen die gratis werken hebben nog steeds een inkomen nodig om te kunnen voldoen aan hun financiële verplichtingen.
Het vervelende is dat dit inkomen een gat slaat in onze algemene middelen in de vorm van onder andere de uitkeringen. Het tweede nadeel is dat deze mensen minder besteedbaar inkomen overhouden, waardoor hun consumptieniveau daalt. Algemeen kunnen we dus rustig stellen dat gratis personeel uiteindelijk meer negatieve effecten heeft op onze economie dan positieve. Laten we eens in de schimmige wereld van gratis personeel duiken zonder verder te kijken naar de economische effecten.
Om een beeld te krijgen van de omvang van gratis personeel volgt een overzicht van alle creatieve dienstverbanden die ingezet kunnen worden.
Stage
Inderdaad, het gratis werken begint al gedurende de aanloop naar de arbeidsmarkt; de opleidingsperiode. Het onderwijs kent de geweldige mantra dat de geleerde materie tijdens de schoolperiode in de praktijk gebracht dient te worden. Op zich geen slechte gedachte, ware het niet dat de balans tussen studie en stage helemaal zoek is. Het onderwijsveld is erg creatief in het formuleren van verschillende stages. Zo onderscheiden we tegenwoordig de snuffelstage, de oriënterende stage, de maatschappelijke stage, de onderzoeksstage, de beroeps oriënterende stage, de reguliere stage, de praktijkstage, de meewerkstage en de afstudeerstage. We snappen niet dat studenten nog tijd hebben om lessen te volgen. Uitgaande van een gemiddelde van 18 maanden stage per 4-jarige opleiding en op basis van de studentenaantallen als; Universitair 255.500, HBO 446.500 en BVE 480.000 (Bron: DUO) levert dat het equivalent van 300.000 banen op. Of juist af, zo u wil.
Werkervaringsplaats (WEP)
Een relatief nieuw fenomeen is de werkervaringsplaats. Oorspronkelijk was de WEP bedoeld voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, die daardoor niet de productiviteit konden leveren behorend bij een regulier salaris. Begonnen als een sociaal instrument om mensen te heractiveren, met als einddoel een reguliere baan met bijpassende beloning te bemachtigen, is de WEP inmiddels verworden tot een opstapbaan. Vooral startenden op de arbeidsmarkt (pas afgestudeerden) wordt de worst van een vaste aanstelling voorgehouden als ze zichzelf bewijzen tijdens de WEP. Dit blijkt veelal een schijndienstverband met een looptijd tussen 3 maanden en 1 jaar. De praktijk is namelijk een stuk wranger. Hoewel er geen absolute cijfers bekend zijn heeft De Monitor in haar uitzendingen aangetoond dat de WEP zelden leidt tot een vaste aanstelling. Wat wel opvalt is dat met name de overheid en overheidsgefinancierde sectoren voorop lopen met deze vorm van gratis personeel. Vreemd, aangezien deze mensen productie leveren en volwaardige functies invullen. In de meeste CAO’s zijn zelfs aanloopschalen opgenomen voor startersfuncties, maar zelfs dat kost onze overheidsinstanties blijkbaar teveel. Nogmaals; er zijn geen cijfers bekend, waardoor het moeilijk is om een schatting te maken van het equivalent aan banen. Op basis van het aanbod op Google kunnen we zeker stellen dat het om minimaal 50.000 volwaardige arbeidsplaatsen gaat.
Werkhervattingsplaats (WHP)
De WHP is eigenlijk hetzelfde fenomeen als de WEP, maar dan specifiek voor mensen die buiten de boot zijn gevallen tijdens hun midcareer of later. Opvallend is hierbij de proactieve rol van het UWV die mensen dwingt (!) om zichzelf aan te bieden via een WHP. Uiteraard zijn ook hiervan geen cijfers bekend. Het aantal WW-uitkeringen schommelt al jaren rond de 430.000. Als we uitgaan van 10% WHP spreken we toch weer over een equivalent van 43.000 banen. Overigens is ook niet te vinden hoeveel mensen daadwerkelijk uitstromen naar een nieuwe baan via een WHP. Heel gek, gezien overheidsinstelling CBS alle cijfers gewoon inzichtelijk heeft.
De participatiebaan
Is het niet gelukt om tijdens de WW-periode een nieuwe betaalde werkkring te vinden dan komt men uiteindelijk terecht aan de onderkant van ons sociaal vangnet; de WWB ofwel de bijstand. Het toverwoord waar men nu mee geconfronteerd gaat worden is de Tegenprestatie. Uitgangspunt is dat het ieders eigen schuld is dat ze in de WWB zijn geraakt en dat de WWB geen gratis geld is. Rechten heeft men niet meer, tenzij men aan een hoop verplichtingen voldoet waarin mensen zelf geen enkele inspraak hebben ondanks goede bedoelingen en actieve participatie. De belangrijkste verplichting lijkt tegenwoordig wel het gratis werken. Vrijwel alle gemeenten hebben van oudsher een aandelenbelang in een noodlijdende Sociale Werkplaats. Een bij uitstek geschikte organisatie om mensen met behoud van uitkering aan het werk te zetten. De echte doelgroep, de mensen met een sociale indicatie (ofwel mensen met beperkingen), staat op een groeiende wachtlijst. Maar ja, deze doelgroep die dus écht baat heeft bij deze instantie moet dan ook een volwaardig en niet mals CAO-loon betaald worden. En dat is nogal duur als alle financiële middelen verdeeld moeten worden aan salarissen voor collega-ambtenaren! Allerlei diensten die een gemeente toch al dient uit te voeren, zijn geadopteerd door deze Sociale Werkvoorziening.
Mocht u nog denken dat het groenonderhoud bij u in de buurt gebeurt door ervaren hoveniers, dan kunt u dat rustig vergeten. Onder toezicht van een ‘werkleider’ worden bijstandsgerechtigden ingezet om het noodzakelijk groenonderhoud te verrichten, uiteraard gekleed in een opvallend hesje zodat iedereen direct ziet dat daar weer zo een uitvreter wordt gedwongen een tegenprestatie te leveren. Of men nu een professor in de kernfysica of een 55-jarige staalwerker met een arbeidsverleden van 30 jaar is; dat hesje mag nimmer geweigerd worden. Een totaaloverzicht, overigens niet compleet, vindt u via deze link; het-grote-dwangarbeid-overzicht. Naast de eigen werkzaamheden fungeren de Sociale Werkplaatsen via aparte BV’s nu ook als uitzend,- en detacheringsorganisatie zonder vergunning en niet aangesloten bij een branchevereniging als de ABU! Deze BV’s ontvangen voor de werkzaamheden met behoud van uitkering, dus gratis personeel, een inleenvergoeding van deelnemende bedrijven. Schattingen in deze sector spreken van 135.000 mensen die werken met behoud van uitkering, wederom het equivalent van 135.000 volwaardige banen.
Social Return
De rijksoverheid heeft sinds 1 juli 2011 Social Return als contractvoorwaarde opgenomen voor aanbestedingen vanaf € 250.000. Social Return betekent dat aanbieders mensen moeten inzetten met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Dit betreft mensen vanuit verschillende uitkeringen waaronder WWB/bijstand en arbeidsgehandicapten uit WaJong of WIA. Hier een heus praktijkvoorbeeld waarvan u gaat huiveren: een gemeente schrijft een aanbesteding uit voor het leerlingenvervoer. Uiteraard schrijven hier verschillende bedrijven op in, want het is praktisch gratis geld en een vaste opdracht. Uiteindelijk gaat de gunning naar de goedkoopste aanbieder. Bedrijf A, dat verantwoordelijk was tot op dit moment, is de omzet kwijt en moet personele maatregelen nemen. Bedrijf B, de winnaar van de gunning, is bereid een deel van de chauffeurs over te nemen tegen versoberde arbeidsvoorwaarden. Een deel, want het team wordt aangevuld vanuit Social Return (mensen in uitkeringssituaties). Bedrijf B heeft gekozen om 15% van het vervoer uit te laten voeren door gratis personeel. In dit specifieke geval WaJongers die met behoud van uitkering en een kleine aanvulling een opleiding tot taxichauffeur mogen volgen. De opleiding tot taxichauffeur komt overigens uit het ESF (de Europese subsidiepot). Uiteindelijk is dus 15% van het vervoer nu ingevuld met WaJongers en is een deel van de oude chauffeurs werkloos en komt eerst terecht bij het UWV om WW te retoucheren. De gemeente heeft fors bezuinigd op het vervoer en krijgt een pluim en een extra vergoeding van het Rijk voor haar goede inzet van het instrument Social Return. De oplettende lezer begrijpt dat dit niet meer dan een draaideurconstructie is, waar gezonde mensen met jaren ervaring in het leerlingenvervoer de dupe van zijn en nu werkloos thuis zitten. Algemeen kunnen we slechts constateren dat dit sociaal instrument bij voorbaat leidt tot verdringing van bestaande arbeidsplekken. Er wordt immers geen nieuw werk gecreëerd.
Vrijwilligerswerk
In het kader van de participatiewet moeten mensen die niet in aanmerking komen voor werken met behoud van uitkering een tegenprestatie leveren door middel van vrijwilligerswerk. Indien mensen hier niet aan voldoen, volgt een korting op de uitkering. Hiermee hebben we het gedwongen vrijwilligerswerk geïntroduceerd! Hoera! Een stukje definitievervaging ten voeten uit. Hoewel Movisie in opdracht van de overheid prachtige cijfers publiceert is er niets (!) concreets te vinden met betrekking tot het aantal vrijwilligersuren in Nederland. Wel moeten we constateren dat met name bij gedwongen vrijwilligerswerk we steeds meer invulling zien in het onderwijs en de zorgsector, waarbij we ons zeker mogen afvragen of er geen sprake is van werkverdringing. Het betreft hier veelal ondersteunende functies en werkzaamheden. Juist de huidige WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) versterkt dit effect in de zorgsector, en dat is schandalig.
Uit bovenstaand overzicht en de bijbehorende cijfers blijkt luid en duidelijk dat de grens tussen werk enerzijds en vrijwilligerswerk anderzijds zoek is. In een breed grijs gebied worden met de meest vreemde constructies structurele banen ingevuld met gratis personeel. Wij, van Batavirus, dagen de Sociale Partners (VNG, UWV, FNV, CNV of De Monitor) uit om samen met ons een nationaal debat te organiseren over deze wantoestanden en haar ongewenste effecten op de arbeidsmarkt. Degenen van u die zich, net als wij, oprecht en zonder belangen hard willen maken voor het openbreken van deze nationale misstanden, zijn meer dan welkom om via de contactpagina op deze site een berichtje aan ons achter te laten. De strijdplannen liggen paraat. Zo niet, benaderen we u zeker nog wel. Want wij willen graag dat werk weer gaat lonen voor honderdduizenden Nederlanders. U toch ook?
Deze serie bestaat uit de volgende delen: ● [Longread] Gratis personeel - Deel 1 ● [Longread] Gratis personeel - Deel 2 ● [Longread] Gratis personeel - Deel 3 ● [Longread] Gratis personeel - Deel 4 ● [Longread] Gratis personeel - Deel 5 ● [Longread] Gratis personeel - Deel 6 ● [Longread] Gratis personeel - Deel 7 ● [Longread] Gratis personeel - Deel 8
Meer artikelen in deze categorie:
[catlist categorypage=”yes”]
nieuwe miniem loon is op hoogte bijstand
Dacht het niet. Zie dit linkje.
Ik word zo al menige jaren “gratis”uitgebuit, Melkertbanen waar we zelfs financieel op achter uit gingen en daarna telkens jaren werken met behoud van uitkering. Dit alles heeft me niet goed gedaan op mijn CV, en leg nieuwe bazen maar eens uit waarom het allemaal maar tijdelijk was….
Johan, bijstand is 70% van minimumloon.
“Of men nu een professor in de kernfysica of een 55-jarige staalwerker met een arbeidsverleden van 30 jaar is; dat hesje mag nimmer geweigerd worden.”
Jammer, dat er geen redacteur met rechtskennis ernaar gekeken heeft. Dat mag dus wel geweigerd worden, want de werkgever is niet bereid minimumloon te betalen voor deze arbeid, dus mag de werknemer dit weigeren op grond van het niet voldoen aan het criterium van algemeen geaccepteerde arbeid. Op grond van arbeidswetgeving is werk in een gezagsverhouding werk, waarvoor alle verplichtingen voor de werkgever van toepassing zijn, dus het minimumloon. De handelwijze voor een uitkeringsgerechtigde is: akkoord gaan, maar meteen erbij zeggen, dat je wil loonbetaling eist. Met een maatregel dreigen ze, maar die leggen ze liever niet op uit angst, dat de rechter gehakt ervan maakt.
Schrijver dezes beschikt wel degelijk over de juridische kennis en zal daar in latere columns zeker aandacht aan geven. U benadert een en ander vanuit de theorie, de columns worden geschreven vanuit de praktijk. theorie en praktijk staan ver uit elkaar kan ik u reeds mededelen.
Het is wat velen vaak vergeten; gratis bestaat niet, gratis betekent dat een ander ervoor betaalt. In het verleden gingen vaak stemmen op om het openbaar vervoer gratis te maken, wat men bedoelde was dat het uit door de belastingplichtige opgehoeste algemene middelen betaald moest gaan worden want die bus of tram kost geld, die chauffeur of bestuurder dient betaald te worden, de brandstof kost geld en ga zo maar door. Als de gebruiker/reiziger daar niet voor betaald dan zal een ander het moeten doen.
Rijken worden rijker en de Armere worden armer zo gaat dat moet toch ergens weg komen in wat voor vorm dan ook
Dit is een erg goed artikel.
Het is logisch dat hier even voorbij gegaan wordt aan de economische argumenten, want dit is al best veel info.Maar toch moet ook vermeld worden dat al deze gratis arbeid – of arbeid waar de overheid in de vorm van een lage uitkering de loonkosten overneemt – een enorme aanslag betekent op de koopkracht. Van al het in Nederland geproduceerde wordt ongeveer tweederde in Nederland verkocht. Door gebrek aan inkomsten van de mensen wordt er dus steeds minder verkocht, wat tot gevolg heeft dat er op termijn minder geproduceerd zal worden, wat betekent dat er minder gewerkt hoeft te worden om aan de vraag te voldoen. Minder werk betekent minder banen.
Dit beleid is niets minder dan een beweging naar beneden. Alles kan alleen maar minder worden. De rechtvaardiging van mensen aan het (onbetaalde) werk helpen klopt ook al niet. Elke dag/week lezen we over faillisementen en ontslaggolven. We zitten nu op ruim 600.000 werklozen en dat aantal is nog steeds stijgend. Ook dit is onder andere het gevolg van dat mensen minder te besteden hebben. De PvdA en de VVD zijn niet op andere gedachten te brengen en zetten nog steeds vol in op dit soort zeer negatief beleid. Het wordt tijd voor nieuwe verkiezingen. Ik zal stemmen op de SP want dat is de enige partij die dit soort problemen en de effecten van dit beleid stelselmatig heeft benoemd en er ook tegen gestemd heeft. Maar laten we het niet al te politiek maken…
hou de reeks in de gaten, er volgen nog meer publicaties over dit thema vanuit andere invalshoeken.