Als fervent niet-kijker van het format Zomergasten heb ik me vanavond over een drempel heen gezet. De aanleiding was de gast van deze avond, minister Eric Wiebes. Een man die zich vrij recent naar aanleiding van zijn rol in het aardbevingsdossier, zeg maar het hoofdpijndossier van de huidige politiek, al eens mocht verheugen in een briefje. Ik zal maar meteen met de deur in huis vallen, deze avond heeft mij alleen maar meer overtuigd doen raken dat ongeacht de gast het totaal verspilde tijd is om naar Zomergasten te kijken. Voor de kleine groep kijkers die toch nog om welke reden dan ook elke zondagavond voor de tv hangt, volgt een korte recensie van deze uitzending. Voor het gemak heb ik de recensie in drie delen opgesplitst, namelijk de gast, de presentatrice en het format.
De gast
Zoals gezegd was de aanleiding om te kijken de gast van deze aflevering, Eric Wiebes. Een man die mij mateloos intrigeert en met name omdat ik een geboren en getogen Groninger ben. Mensen die bovenstaande link naar mijn briefje aan Eric hebben aangeklikt, hebben al kunnen lezen dat ik geen al te hoge pet van deze man op heb. En toch is dat niet helemaal waar. Eric Wiebes was namelijk alvorens hij toetrad tot de slangenkuil in Den Haag een aardig succesvol consultant. Hij was zelfs al opgeklommen tot vennoot van OC&C Strategy Consultants en dat is voor weinigen weggelegd. Zijn opmerking dat in de politiek niet zoveel verdiend wordt, valt daarmee wel op zijn plek. De vraag die uitbleef is waarom Eric dan toch heeft gekozen voor de politiek. En dat is ook het beeld wat bij mij is overgebleven. Ik heb voor mijn gevoel urenlang zitten kijken naar een tobbende man die hopeloos met zichzelf in de knoop zit. Een man die ook absoluut het antwoord schuldig was gebleven waarom hij nu politicus is. Als ik mijn verstand laat praten, kom ik tot een andere conclusie. Eric is dan niet meer dan een machtsbeluste psychopaat, die slim de betrokken politicus speelt. Zeker toen hij Janine aanpakte met de vraag dat zij toch niet dacht dat hij een overrompelingstactiek toepaste. In mijn ogen de ultieme overrompelingstactiek, zoals die alleen maar door een echte psychopaat kan toegepast worden. Janine was hiertegen niet opgewassen. Zelfs de banden tussen Eric en de Shell, zijn eerste werkgever, kwamen daardoor blijkbaar niet aan de orde. Of mocht dat niet volgens het draaiboek?
De presentatrice
En daarmee ben ik aangekomen bij Janine, de presentatrice van dienst. Een leuke, humorvolle, nuchtere Groningse die na haar studie journalistiek aan het Windesheim, ook wel bekend als InHolland II, via o.a. RTV Noord en meeliftend met Arjen Lubach de weg naar Hilversum wist te vinden. Haar echte bekendheid kwam pas op gang na een ernstig ongeval bij de opnamen van Wie is de mol? Dat Janine ooit één van de Jakhalzen was, zullen de meeste kijkers zich niet herinneren. Haar carrière kenmerkt zich bepaald niet door het maken van programma’s met diepgang. En daar wringt de schoen. Janine is namelijk meer het type dat met een kwinkslag een soort Koffietijd plus zou kunnen presenteren. Janine is wel een uitstekende gastvrouw met een groot empathisch vermogen die haar gasten volgens draaiboek goed uit de verf laat komen. Kritisch doorvragen is jammer genoeg aan haar niet besteed. Met name in het stukje over de aardbevingsellende in haar Groninger land, ze had/heeft zelf een prachtige woonboerderij in hartje aardbevingsgebied Westeremden, liet Janine zien wel een echte professional te zijn. Ze hield zich volledig aan haar opdracht om Eric te laten shinen, ondanks dat haar pitbull mentaliteit zichtbaar naar boven kwam, maar dat leidde niet tot happen naar de baas.
Het format
Zomergasten is een format van de VPRO sinds 1988, gebaseerd op een even eenvoudig als vernieuwend idee: inspirerende mensen te vragen een avond lang fragmenten van hun keuze te laten toelichten. Een uitmuntend format dat zeker mogelijkheden biedt. Maar bij de NPO is de praktijk nooit overeenkomstig de achterliggende theorie. Wie de gastenlijst van de afgelopen jaren onder de loep neemt, gaat onmiddellijk vraagtekens zetten bij de definitie van inspirerende mensen zoals die door de VPRO gehanteerd wordt. Nee, in dit overzicht kom ik maximaal 10 mensen tegen die ik in enige mate inspirerend vind. De reden om naar Eric Wiebes te kijken was overigens zeker niet zijn inspirerende persoonlijkheid. Nee, de man intrigeert me door mijn betrokkenheid bij het Groningen dossier. Zondagavond heb ik ervaren als een grote one-man-show ter meerdere eer en glorie van Eric Wiebes. Het lijkt er op dat met het aanstaande vertrek naar Europa van Mark Rutte de VVD achter de schermen een blik manmakers heeft opengetrokken om Eric te herprofileren. Zelfs aan enkele personal stylisten is geld uitgegeven. Eric voldoet dan ook na zijn vakantie aan de multiculturele trend en draagt een erudiet baardje in combinatie met een openvallend overhemd met en duidelijke vrije-tijds signatuur . Een vlag op een modderschip, maar dat hebben we ook al mogen waarnemen bij Timmerfrans. De hele uitzending was vervolgens niet meer dan een charme offensief, één grote fake vertoning. En dit alles conform draaiboek mochten we leren door een verspreking van Eric zelf. Blijkbaar sloeg de paniek even toe toen er iets te veel werd afgeweken van het draaiboek. Al met al is Zomergasten dus een programma geworden dat zich blijkbaar ten dienste stelt van de gast, waarbij enige inhoudelijke discussie niet gewenst is. Jammer, het had de Café Weltschmerz van de publieke omroep kunnen zijn. Gemiste kans.
