Afgelopen november zat ik met wat Israelische vrienden in de kroeg. Het gesprek ging over de vreselijke jihadistische aanslagen in Parijs van precies een jaar ervoor. Hoe kon iemand vanuit zijn geloof tot dat soort vreselijke daden in staat zijn? Dat kwam toch alleen binnen de islam voor? Ik brak in het gesprek in: ‘Nou nee…. in 1994 bijvoorbeeld, schoot de joodse extremist Baruch Goldstein in de moskee van Hebron, 29 biddende Palestijnen dood waaronder 6 kinderen. Nog eens 150 moskeegangers raakten gewond’. De stemming sloeg wat om. Veel seculiere Israëliërs maar ook Joden in de diaspora hebben een zelfgecreëerde blinde vlek waar het de religieuze waanzin en geweld van de eigen groep, in dit geval de kolonisten op de Westbank, aangaat.
Vandaag precies 23 jaar geleden in de vroege ochtend, reed de arts van de Joodse nederzetting Kyriat Arba, Baruch Goldstein, de lange weg van de nederzetting naar beneden richting het centrum van Hebron. Gekleed in zijn legeruniform betrad hij daar de Tombe van de Aartsvaders en liep direct door naar de in hetzelfde gebouw gelegen Ibrahimi moskee. Vanwege de ramadan was de moskee volgepakt voor het eerste ochtendgebed met zo’n 800 gelovigen. Goldstein wachtte tot de gelovigen zich voorover bogen in het gebed, gooide een granaat de moskee in, om vervolgens vier magazijnen van zijn Gallil mitrailleur leeg te schieten op de ruggen van de biddende menigte. Tijdens het laden van het vijfde magazijn slaagde een van de moskeegangers er in Goldstein uit te schakelen met een brandblusser, waarna hij doodgeslagen werd door de overlevenden in de moskee.
Baruch Goldstein was geboren in Brooklyn New York en emigreerde in 1983 als orthodox religieuze Jood naar Israël. Net als de meeste inwoners van Kyirat Arba en de paar 100 kolonisten in het centrum van Hebron was hij een aanhanger van de Rabbijn Meir Kahane en de Kach beweging. Een extreem racistische joods nationalistische beweging, die sinds de aanslag van Goldstein in Israël verboden is, maar nog steeds populariteit geniet onder veel kolonisten. Het hele Bijbelse Israel dient volgens deze ideologie desnoods met geweld gezuiverd te worden van Palestijnen als onderdeel van Gods plan. Joden mogen niet meer met niet-Joden trouwen. Goldstein weigerde bijvoorbeeld als arts in het Israëlische leger, niet-Joden te behandelen ook al betrof het Arabische soldaten van de IDF zelf. Ondanks dat dit door meerdere incidenten bekend was geworden bij de legerleiding werd hem de hand boven het hoofd gehouden. Via meerdere overplaatsingen kwam hij uiteindelijk als arts in Kyriat Arba terecht. Ook daar weigerde hij Palestijnse gewonden te behandelen.
De terroristische aanslag van Goldstein is van grote en misschien wel beslissende invloed geweest op de uiteindelijke teloorgang van het ontluikende ‘vredesproces’ dat met de Oslo-akkoorden van augustus 1993 van start was gegaan. Hoewel de Palestijnse terreurbewegingen Islamitische Jihad en Hamas al langer aanslagen pleegden om het vredesproces te ondermijnen, was Goldsteins aanslag een belangrijke escalatie in het geweld en spanning in de Israëlische samenleving. Hamas pleegde in april 1994 als directe vergelding twee aanslagen met 13 doden tot gevolg. Belangrijker nog, de terreurdaad van Goldstein bleek een essentiële aanzet in de radicalisering van een andere joods extremistische terrorist: Yigal Amir. In samenhang met de steeds fellere demonisering van premier Yitzhak Rabin – mede aangewakkerd door oppositieleider en Likud partijleider Benjamin Netanyahu -voor het sluiten en uitvoeren van de Oslo-akkoorden, bleek de daad van Goldstein een belangrijke psychische en religieuze zet in de rug voor Yigal Amirs uiteindelijke moordaanslag op Rabin in November 1995. In retrospectief kun je stellen dat met de moord op Rabin misschien wel de enige serieuze kans op vrede tussen Israël en de Palestijnen en een tweestatenoplossing de nek om werd gedraaid.
Goldstein werd na een druk bezochte rouwplechtigheid in Jerusalem begraven in Kiryat Arba. In het Kahane park -vernoemd naar de hierboven vermelde religieus fascistische Rabbijn Meir Kahane -ligt zijn graf. De tekst daarop luidt onder andere:
De vereerde Dr. Baruch Kapel Goldstein, zoon van Israel. Hij gaf zijn ziel voor het volk van Israel, de Torah en het Land. Zijn handen zijn schoon en zijn hart is goed. Hij werd vermoord voor de heiligheid van God.
Het graf is een pelgrimsoord voor extreem rechtse Israëliërs die Goldstein als held zien en national extremistische religieuzen die Goldstein als martelaar en zelfs heilige beschouwen. In 2008 reed ik samen met een vriend langs het Kahane park in Kyriat Arba. We vonden het teveel eer het graf van deze terrorist te bezoeken. Bovendien was ons doel de Tombe van de Aartsvaders in het centrum van Hebron waar de aanslag in 1994 plaats vond. Na twee mislukte pogingen bleek de route via de Joodse nederzetting de enige mogelijkheid er te komen.
Nadat een slaperige orthodoxe Jood ons aanraadt de autoraampjes te sluiten tegen eventuele stenen die door Palestijnse kinderen gegooid gaan worden, opent hij de hefboom voor de weg naar Hebron. Langzaam dalen we af richting het centrum op dezelfde weg die Goldstein nam in 1994. Alle winkels en huizen aan weerszijden van de weg zijn dichtgetimmerd. Een paar keer vliegt er inderdaad een steen langs maar we worden niet geraakt. We stappen uit op een marktpleintje aan de voet van de heuvel waar de tombe/moskee staat. In het midden van het plein staat een los staand gebouwtje met kraampjes die allemaal dicht zijn. Op de vier hoeken van het gebouwtje zijn grote luidsprekers gemonteerd, die met een oorverdovend volume Joodse feestmuziek over de hele stad uitschallen. Bij navraag aan een groep gewapende kolonisten die bij een gepantserde jeep op het pleintje staan naar de reden van de muziek, blijkt dat het is ‘om de Arabieren te treiteren’.
Het centrum van Hebron is zonder twijfel de meest surreële plek waar ik ooit ben geweest. Tussen de meer dan 100.000 Palestijnen wonen er ongeveer 600 Joodse kolonisten beschermd door het Israëlische leger. In de straten die naar het pleintje leiden, spelen kinderen tussen met zandzakken versterkte mitrailleursposten waar achter verveelde jonge soldaten voor zich uit staren. Het centrum rond de Tombe van de Aartsvaders en de Ibrahimi moskee is in feite een legerbasis.
Op weg naar het toch indrukwekkende 2000 jaar oude gebouw dat grotendeels uit de tijd van Herodes stamt, zien we rechts van ons een jong jochie van een jaar of tien die over het hek aan de zijkant van de Tombe probeert te klimmen. Een militair trekt hem naar beneden, trapt hem in zijn borst en sleept het jongetje weg. Mijn hart stokt in mijn keel en mijn mond vult zich met speeksel. We lopen verder, de trap op. De muziek valt even stil en gaat vervolgens weer verder met een ander up tempo deuntje. Bij de poort aangekomen waar zogenaamd de aartsvaders Abraham, Isaac en Jacob begraven liggen, wijst een orthodoxe Jood ons op de lullige kartonnen keppeltjes die bezoekers zonder eigen keppeltje verplicht op moeten.
Vanwege de spanning en het feit dat wij als enige niet gelovigen met dat rare kartonnetje op ons hoofd door de gewelven lopen, krijgen we een aantal keren de slappe lach. Om ons heen zien we heen en weer wiegende mannen met rare hoeden, kapsels en baarden waarvan de meesten zo’n zwart blokje met een mini thora-rolletje erin op hun voorhoofd gebonden hebben. De moskee kunnen we niet in. In de gang erheen zijn er ook wat slecht onderhouden gewelven met naar het lijkt Arabische graftombes. Als mijn maat iemand vraagt wie daar begraven liggen krijgt hij als antwoord: ‘Waarom zou je dat willen weten? Het zijn maar Arabieren toch?’
De openbare executie door IDF Sergeant Elor Azaria van de gewonde al uitgeschakelde Palestijnse terrorist c.q. aanvaller met een mes, waarvoor Azaria afgelopen maandag de bijzonder lage straf van 18 maanden opgelegd kreeg, vond ook in Hebron plaats. In een tweede kolonisten enclave c.q. legerbasis Tel Rumeida, in een ander deel van de stad Hebron. De bij toeval opgenomen schokkende beelden gingen de hele wereld over. Voor een ieder die wel eens in Hebron geweest is, zal het wellicht iets minder schokkend geweest zijn. De onversneden religieus racistische haat die er heerst, maakt dat daar het leven van een Palestijn nog minder waard is dan in de rest van de Westbank.
PS: Meer weten over het groeiende joods religieus extremisme in Israël? Lees hier in PDF het uitstekende Jewish Fundamentalism in Israel . Of anders The triumph of Israels radical right van Ami Pedahazur. In 2015 verscheen ook The killing of a King over de achtergrond van de moord op Yitzhak Rabin
4 gedachten over “25 februari 1994: De terreuraanslag van Baruch Goldstein”