Ongeveer 13 maanden geleden schreef ik hier op Batavirus het essay ‘De rechtse grachtengordel’. Een eerste voorlopige analyse van een sociaal, mediaal en economisch netwerk van ‘opiniemakers’, journalisten, wetenschappers dat als rechtse tegenbeweging is ontstaan tegen de zittende voornamelijk cultureel linkse media- en maatschappelijke elite (de grachtengordel). Hoewel ik inhoudelijk op culturele dossiers als islam, immigratie, integratie, identiteit behoorlijk rechts dragend ben – wilde het toeval dat ik een van de voornaamste online criticasters van deze gesloten groep ben geworden. Omdat ik vanwege mijn gebruikelijke zelfoverschatting het essay als eerste in een serie schreef, pak ik een jaar later de draad weer op. Hoe staat het ervoor op de rechtse grachtengordel?
Zelfs als bevooroordeelde en verongelijkte waarnemer hoef ik u niet uit te leggen dat het daar op bijna alle fronten uitstekend gaat. Ondanks de burgeroorlog paniek, de nakende ondergang van het avondlandje, de rechtse grachtengordel (RGG) heeft publicitair en economisch de wind in de zeilen. Het Oekraïnereferendum, de Brexit, de overwinning van Trump, de aanhoudende islamitische terreur in de landen om ons heen, de entree in de Tweede Kamer van Baudet – één van de spilfiguren van het netwerk – de ellende in Turkije met ‘Ebrugate’ – de grootste schreeuwer van het netwerk -, het kan niet op. Dientengevolge heeft de RGG als groep hun positie in de media weten te versterken. Hoewel een aantal afzonderlijke leden en zelfs het belangrijkste katalyserende medium van de groep, Geenstijl, serieuze averij opliep, ging het de meeste leden voor de wind. Nog even herpakkend: wie en wat zijn de rechtsgrachtengordeliaanen ook al weer?
Wat is de RGG?
De voornaamste tegenwerping of drogreden wat betreft de RGG die mij voor de voeten werd geworpen door leden van de RGG of hun klapvee op twitter het afgelopen jaar was: ‘dat zij niet bestaat’. De RGG is geen officiële organisatie en ondergetekende zou als rancuneuze sneue margeblogger spoken en ‘complotten’ zien. Natuurlijk is de RGG geen organisatie. Het is een economisch en sociaal netwerk dat macht probeert te vergaren ten koste van andere elitaire netwerken. ‘Elitair’ slaat hier op de intrinsieke geslotenheid van dit soort netwerken om macht te kunnen vergaren en daaraan verbonden economische en publicitaire voordelen onderling binnen een beperkte groep te kunnen verdelen. Dit is een volstrekt normaal haast organisch organisatorisch proces binnen alle doelgerichte menselijke collectieven van enige omvang. Echter, omdat de RGG voornamelijk een ‘media’ netwerk is met journalisten, opiniemakers en wetenschappers, en zij vanwege de aard van hun beroep een nogal overdreven illusie van objectiviteit en geloofwaardigheid hebben hoog te houden, is het voor afzonderlijke leden van dit netwerk niet opportuun om openlijk te boek te staan als behorend tot de rechtse grachtengordel.
Dit is extra het geval bij de RGG natuurlijk omdat dat de aanstormende elite is die strijdt tegen de zittende elite (de grachtengordel). Grotere geloofwaardigheid is het belangrijkste wapen van de aanstormende elite. Gezeten eliteclubjes boeten immers naar mate de tijd vordert altijd aan geloofwaardigheid in vanwege het gemak waarmee zij macht, geld en aandacht vergaren. Op een gegeven moment wordt de zittende club altijd inhoudelijk lui, corrupt en arrogant. Deze machtsstrijd is een continu proces in de politiek, in het bedrijfsleven, in de wetenschap en ja, in de media. De huidige machtsstrijd van de RGG tegen de grachtengordel is echter zo bijzonder omdat hij in grote lijnen paralel loopt met de strijd tussen ‘oude’ en ‘nieuwe media’ en vanwege het feit dat de kliekjes vorming en strijd die vroeger veel meer achter de schermen plaatsvond, nu door internet en sociale media veel beter zichtbaar zijn. Die zichtbaarheid uit zich in de convergentie van inhoudelijke keuzes, meningen, gedrag en belangen. Dat wordt ook wel ‘de bubbel’ genoemd. Hoe zit de bubbel van de rechtse grachtengordel inhoudelijk en qua gedrag in elkaar? Een jaar geleden omschreef ik het zo:
- Kleinburgerlijke rancune naar alles wat links en elite is. Gespeend van elke vorm van empathie naar wie of wat dan ook.
- Wat de inhoud betreft: verankerde en verbonden standpunten op verschillende dossiers, waar op de rechtse grachtengordel onderling NIET OPENLIJK van afgeweken mag worden ook al is daar rationeel WEL aanleiding toe. Ook niet op individuele dossiers. De rechtse grachtengordel is anti-islam, anti-immigratie, anti-elite, anti-links, onvoorwaardelijk pro-Israel, anti-EU, sinds kort pro-referendum, anti-collectief identiteitsgeneuzel of dit nu met racisme, feminisme, gender of generaties te maken heeft, anti-milieu problematiek, radicaal individualistisch maar opportunistisch pro-‘het volk’ (waar het eigenlijk stiekem niet mee geïdentificeerd wil worden) en onvoorwaardelijk pro-‘het westen’.
Inmiddels is de RGG door de voortgaande polarisatie in de media en kuddegedrag binnen de eigen geïsoleerde groep, zo geradicaliseerd dat een tamelijk overdreven – en vaak ook instrumenteel – romantisch cultuurpessimisme en hang naar een geïdealiseerd veilig kleinburgerlijk verleden tot het standaard repertoire is gaan behoren. Omdat de strijd der grachtengordels steeds hysterischer aan de oppervlakte komt en harder wordt gespeeld, komt ook het aanmeten van de slachtofferrol bij rechtsgrachtengordeliaanen – totaal in tegenspraak met de eigen vereiste emphatieloosheid binnen de groep – steeds vaker voor. Omdat de RGG nog steeds de onderliggende partij is, biedt de tegenwerking en framing van zittende media-elite inmiddels volop mogelijkheden om door middel van slachtofferschap het eigen klapvee te mobiliseren.
Wie zijn de RGG?
De lezer kan zich middels de bovenstaande omschrijving wel een voorstelling maken van welke ‘opiniemakers’, journalisten en wetenschappers ik tot de rechtse grachtengordel reken. Echter, om het netwerk te kunnen zien, was enige achter de schermen ervaring met de RGG wel noodzakelijk natuurlijk. Ik ben een aantal van deze mensen twee jaar terug via twitter actief op gaan zoeken toen ik als blogger van start ging. Ik organiseerde een boottochtje. Ik ging naar lezingen, feestjes, promoties. Daar kwam ik dan vaak dezelfde mensen tegen. Dat op zich, zegt natuurlijk niets maar op een gegeven moment vallen de overeenkomsten maar juist ook de verschillen in gedrag en groepsdynamiek tussen ‘real life’, sociale media en media (publicaties, interviews, televisie-optredens) op. Als ik iemand van de RGG openlijk daarop aansprak of als ik iemand wees op inhoudelijke inconsistentie wat betreft gedrag of een mening dan kreeg ik vaak direct een vijandige reactie. Nu ben ik de beleefdheid en de diplomatie zelve maar als man van het leven en amateur antropoloog vond ik dit opvallend. Bovendien hoorde ik er blijkbaar niet bij, iets dat bij mij altijd resulteert in obstinaat en recalcitrant gedrag. Dan ga ik door om er zoveel mogelijk niet bij te horen.
Ok, tijd voor een lijstje. Nu zijn lijstjes gevaarlijk. Op TPO wordt de pimwin foto al van stal gehaald. Kunnen ze die foto daar niet gewoon permanent in de header plaatsen? ‘Voorbij het eigen lijk’ ofzo? (wordt morgen vervolgd….)
Eén gedachte over “De rechtse grachtengordel (2): Kan het beter?”