Vorige week hebben we in deel 1 uitvoerig aandacht besteed aan de terminale fase waarin ons huidige stelsel van Sociale Zekerheid zich bevind. Met name op Facebook waren er wat reacties van mensen aangaande de toonzetting. Wel, deze toonzetting komt voort uit de vele misstanden die ik de laatste jaren voorbij heb zien komen. Het is overigens vrij eenvoudig om het huidige systeem af te branden, maar dat is nou juist niet de bedoeling van deze serie longreads. In deel 2 gaan we dan ook de uitgangspunten vastleggen om tot een grondige systeemupdate te komen. Hoewel, update is de verkeerde term, het zal eerder neerkomen op een complete vervanging. Ons primaire uitgangspunt is overigens dat iedere burger wereldwijd het recht heeft op een fatsoenlijk bestaan waarbij de eerste trede van de Pyramide van Mazlov is ingevuld. Samengevat hebben we het dan over het recht op bed, bad en brood. Een recht waar veel over gesproken wordt, maar de mensen die afgelopen week naar de uitzending Fort Oranje, het afvalputje van Nederland, hebben gekeken zullen moeten erkennen dat het huidige stelsel die zekerheid niet meer kan bieden. En dat is beschamend voor een land dat zich tot één van de rijkste landen ter wereld mag rekenen.
Gelukkig zijn wij niet de enigen die onder ogen zien dat ons stelsel aan vernieuwing toe is. We mogen ons zelfs verheugen dat meerdere politieke partijen een grondige stelselwijziging in hun verkiezingsprogramma hebben opgenomen. Opvallend is dat men daarvoor standaard de term basisinkomen gebruikt. Als we dan toch een andere naam willen vinden wij de naam garantie-inkomen, geïntroduceerd door Friedman, een betere naam. Maar eerlijk gezegd zou het ons de bout hachelen, what’s in a name? De invulling van dit basisinkomen, in onze ogen gewoon een andere naam voor Sociale Zekerheid, blijft echter steken in retoriek, maar dat is dan ook normaal voor politici. U snapt het al, wij gaan niet meedoen aan het geneuzel hoe ons nieuw stelsel moet heten en waar het retorisch aan moet voldoen. Nee, integendeel, wij gaan een duidelijke basis leggen voor een nieuw stelsel. Een basis inclusief de rekenkundige uitwerking, zodat iedereen mee kan denken. De uitdaging is om een voor iedereen acceptabel stelsel neer te zetten dat betaalbaar is.
Alvorens onze uitgangspunten definitief vast te leggen willen we toch nog even ingaan op een bizar standpunt dat met name gevoerd wordt door de tegenstanders van een basisinkomen. Deze tegenstanders hebben namelijk last van een compleet wantrouwen naar de mensheid en zijn er van overtuigd dat iedereen zich een tomaatrode hangmat gaat aanschaffen om naast Paul Ulenbelt te gaan luieren. We hebben overigens vorig jaar overwogen om een crowdfunding te gaan starten om Paul iets eerder dan 1 april aanstaande de kans te geven met pensioen te gaan. Inmiddels zijn we blij dat we dat niet gedaan hebben, want Paul heeft zijn argument van de luie medemens volledig weersproken. Paul ziet zich bijvoorbeeld wel werken voor de NAM, waar hij dan als een soort communicatie-adviseur het beschadigde imago van de NAM bij de Groningers gaat herstellen. Een klus die hem op het lijf geschreven is, aangezien hij wel gewend is vanuit de SP om nooit wat te bereiken. We zullen hier niet verder ingaan op het doemscenario van de luie profiteur, wij spreken ons vertrouwen uit in de meerderheid van de mensheid die graag een steentje bijdraagt aan een leefbare wereld. Een standpunt dat overigens wordt gevoed door het grote aantal actieve vrijwilligers, de echte dan en niet de gedwongen vrijwilligers uit de Participatiewet, in ons landje en de resultaten met proeven met het basisinkomen. Vaste lezers weten overigens dat we niet voor niets zeggen de meerderheid, ook wij zien namelijk onder ogen dat er een groep uitvreters is die nooit iets zal bijdragen. Een groep die beter bekend staat als het granieten bestand en die we nu ook onderhouden.
Nu we onze uitgangspunten hebben vastgelegd en inmiddels een hopelijk klein deel van de lezers kwijt zijn die met name het tweede uitgangspunt niet onderschrijven, wordt het tijd om eens te kijken naar de voorwaarden van een nieuw stelsel. De belangrijkste vraag die altijd bovenkomt is voor wie is het bedoeld. Wie gunnen we de absolute invulling van bed, bad en brood? En dat is eenvoudig te beantwoorden, ieder mens die enige tijd doorbrengt op moeder aarde uiteraard. Maar om daar uitvoering aan te geven gaat een beetje lijken op Utopia, we beperken ons tot Nederland. De rest van de landen zal zelf invulling dienen te geven. En dan komen we meteen op glad ijs, immers met name de laatste decennia is er een heftige discussie ontstaan wie nou Nederlander is. Wij kiezen voor een duidelijke juridische status, namelijk het bezit van de Nederlandse nationaliteit met bijbehorend paspoort. De gemakkelijkste manier om dit te verkrijgen is door middel van geboorte op Nederlands grondgebied. Vervolgens hebben we te maken met nieuwkomers en vertrekkers. In het verlengde van Australië is het het overwegen waard om wereldwijd een eenduidig systeem door te voeren. Ga je in een ander land wonen start de procedure om de nationaliteit van dat land aan te vragen automatisch na vijf jaren. De eerste vijf jaren zul je zelfstandig moeten overleven met dien verstande dat het sociale vangnet van het land van herkomst van toepassing is. Uiteraard dien je te beschikken over een ‘blanco’ strafblad. Wij zien het liefst een strafpuntensysteem gekoppeld aan de zwaarte van de overtreding dat bepaalt of je überhaupt die vijf jaren volmaakt. Het land van herkomst heeft de plicht om je weer op te nemen als je uitgezet wordt. Wordt je toegelaten in een nieuw vaderland dan vervalt automatisch je oude nationaliteit. Eén paspoort, één nationaliteit, wordt de norm. Het verkrijgen van de nieuwe nationaliteit geeft je toegang tot de Sociale Zekerheid van je nieuwe vaderland.
Inmiddels zijn we zover gekomen dat we ons gaan beperken tot Nederland en hebben de Nederlander gedefinieerd. De volgende stap is om verdere voorwaarden en uitgangspunten vast te leggen, en dat gaan we doen. Iedere Nederlander die de leeftijd van 18 jaren, voor de wet volwassen, bereikt heeft recht op een garantie-inkomen. Aangezien we het leenstelsel voor studenten en de studietegemoetkoming ook gaan afschaffen ontvangt iedere Nederlander vanaf zijn 16e tot aan het 18e levensjaar 50% van het garantie-inkomen. Het garantie-inkomen vervangt de huidige wirwar aan uitkeringen en kent geen verdere voorwaarden dan het juridisch Nederlanderschap en de leeftijdsnorm. Naast onze huidige Sociale zekerheid kennen we een rondpompmachine aan toeslagen, deze worden volledig afgeschaft. Met name de huurtoeslag en de zorgtoeslag zijn gedrochten die rechtstreeks in de zakken van de verhuurders en zorgverzekeraars verdwijnen. Deze toeslagen zijn het bewijs dat het minimum inkomen in Nederland te laag is om van rond te komen. Maak je de keuze met je partner om kinderen op de wereld te zetten dan hangt daar een kostenplaatje aan die je zelf moet dragen vanuit je garantie-inkomen en je aanvullende verdiensten. Alle toeslagen die het hebben van kinderen promoten worden dus afgeschaft. Zoals gezegd wordt het garantie-inkomen zonder verdere voorwaarden verstrekt. Iedere Nederlander is uiteraard vrij om zijn besteedbaar inkomen verder aan te vullen door te participeren op de arbeidsmarkt. We onderscheiden hierin slechts twee soorten werk, namelijk betaald werk en vrijwilligerswerk. Betaald werk wordt minimaal beloond conform het minimumloon zoals we dat nu al kennen of indien van toepassing conform CAO. Uiteraard wordt betaald werk belast met een inkomstenbelasting. De differentiatie aan afdrachten van de huidige loonstrook verdwijnen en worden door één taks vervangen, waarbij onze voorkeur uitgaat naar een vlaktaks. Wilt u zich bijverzekeren om een inkomensval bij tijdelijke werkloosheid te voorkomen dan komt u terecht bij private partijen die de huidige WW gaan overnemen. Vrijwilligerswerk dient ook absoluut vrijwilligerswerk te zijn en mag niet leiden tot baanverdringing. Een onafhankelijke Raad van de Arbeid gaat dit toetsen.
Langzamerhand beginnen de contouren van een nieuw stelsel Sociale Zekerheid vorm te krijgen. Het fundament is hierboven gelegd. Uiteraard zijn er nog vele keuzes te maken, immers op een goed fundament kun je vele huizen bouwen. Wel, dat gaan we in de volgende delen doen, waarbij we streven naar een prachtig kasteel. Of we dat gaan bereiken, we zullen zien. In ieder geval hebben we een fundament en daarop bouw je geen luchtkastelen.
