Op 3 januari jongstleden vond een historische nieuwjaarsborrel plaats in café Batavia (what’s in a name?) te Amsterdam. Onder de aanwezigen waren historicus Jan Tervoort (1971), auteur van Batavirus.nl, en historicus en publicist Bas Kromhout (1975). Tijdens het rijkelijk vloeiende bier kwamen onder andere de groeiende polarisatie in de Nederlandse media en samenleving en het gebrek aan het genuanceerde midden ter sprake. De oprichting van Batavirus.nl was inmiddels in volle gang en ondergetekenden spraken af ooit een correspondentie te starten. Op zoek naar het midden. Beiden zijn van dezelfde generatie maar met verschillende uitgangsposities binnen het politieke spectrum.
Beste Bas,
Nou daar is hij dan. De open brief dat jou wist wie zou komen is eindelijk daar. Ho, ho! Ik zal de gebruikelijke gekkigheid van mijn schrijfsels achterweg laten in deze correspondentie, dat beloof ik. De demonstratie van Pegida, de tegendemonstratie georganiseerd door Groenlinks en de SP en het dreigende geweld van de AFA en ander rapaille richting de Pegida-demonstranten van afgelopen zaterdagmiddag in Amsterdam, leek mij een goed startpunt om deze correspondentie mee te openen. In een zoektocht naar het midden is het wellicht handig om bij de extremen te beginnen en langzaam naar binnen te werken.
Ik was zaterdag eigenlijk helemaal niet van plan om bij die demonstraties te gaan kijken maar mijn afspraak was verlaat en mijn tram reed niet verder vanwege de demonstraties, dus vooruit. Er heen lopend zag ik symbolisch al wat Groenlinks (Judith Sargentini) en SP (Sadet Karabulut) prominenten de andere kant op fietsen en lopen richting hun weekend beslommeringen. De tegendemonstratie waar hun partijen toe opgeroepen hadden, was inmiddels afgelopen. Alleen de Nederlandse ‘Black Panthers’ waren nog soldaatje aan het spelen bij de dokwerker.
Bij de Pegida demonstratie die op het punt stond om te beginnen kon ik echter niet komen. Een cordon politie had zich gevormd waarbij het hele Stopera gebied tot de Blauwbrug was afgesloten. Niemand mocht er door. Binnen in het afgesloten gebied (en ik ben er helemaal omheen gelopen) was nog een cordon politie dat om het groepje van plus minus 100 Pegida demonstranten heen geposteerd was om de ongeveer 1000 ‘antifascisten’ die zich wel binnen het grote cordon bevonden op afstand te houden. Vanaf de Zwanenburgwal waar ik toevallig naast Renee Danen stond, had ik het beste uitzicht. Het was een bizar gezicht. Het kleine groepje Pegida aanhangers met onder andere een Duitse vlag (WTF?) wapperend tegen de oostkant van de Blauwbrug gedrukt en aan alle kanten omsingeld door extreem links.
De gedachte aan de slag om de Blauwbrug, de krakersrellen onder het motto ‘Geen woning, geen kroning’ in 1980 kwam natuurlijk meteen in me op. Als 8-jarig jochie zag ik de beelden op het acht uur journaal (we hadden toen maar 1 tv-journaal per dag en in de uitzending over de kroning overdag was niets van de rellen te zien geweest) en ik herinner mijn vader schelden dat het tijd werd dat dat linkse krakerstuig er eens goed van langs kreeg. Nadat ik de tientallen flimpjes van de Pegida demonstratie had gezien, vielen twee dingen me op.
Het ongelooflijk grote verschil in het geweld dat plaatsvond zaterdag in vergelijking met 36 jaar geleden. Wat dat betreft kunnen we de gebeurtenissen van zaterdag, zeker gezien de hyperigheid van de media er om heen, toch wel betitelen als ‘De natte wind om de Blauwbrug’. Hier een uitzending van Andere Tijden om ieders geheugen wat op te frissen. Nu ging het in 1980 om andere zaken maar het verschil met de verschillende incidenten van burgergeweld bij AZC’s of extreem linkse demonstraties zoals zaterdag is toch opvallend? Desondanks hoor ik sommigen roepen dat een ‘burgeroorlog’ voor de deur staat. Ik bedoel, het waren dezelfde verongelijkte onwelriekende krakerstypes (waarom gaan idealen toch zo vaak ten kosten van persoonlijke hygiëne op die flank?) toen en nu, die geweld wilden gebruiken maar eigenlijk zijn we als samenleving wat betreft het inzetten van geweld ten behoeve van een ideaal blijkbaar toch in de juiste richting geëvolueerd. Vanwaar al die paniek?
Van het zeer marginale clubje op extreem links en het nog marginalere clubje op extreem rechts hebben we minder te vrezen dan van ‘de media’ naar mijn idee. De voortschrijdende feminisering van onze samenleving sinds de jaren 70 heeft mijns inziens de geweldsbereidheid voor een ideaal onder de autochtone bevolking relatief gezien bijna doen verdwijnen. Alleen bij de doorgesnoven voetbalgekkies kom je er nog om. Die geweldsbereidheid is daarnaast alleen nog te vinden bij groepen allochtone jongens en mannen (toevallig kreeg ik daar met mijn dronken kop zaterdag ook weer eens mee te maken maar dat terzijde) zoals we bij de niet misselijke rellen in de Schilderswijk van afgelopen zomer konden zien. Dat baart mij wel eens zorgen maar vooralsnog acht ik ‘de media’ ook met het oog op het laatste gevaarlijker.
Het tweede wat opviel, hoe kan het ook anders, waren diezelfde media. De beroepsnar op rechts, Jan Roos, liep met een kogelvrij vest en een helm op rond. Nu wil ik de vele bedreigingen aan zijn adres zeker niet trivialiseren maar ik vond dat gezien het bovenstaande een tekenend beeld. Er sprak de ludieke hoop op een slag om de Blauwbrug uit, een die achteraf een natte wind bleek te zijn. En dat terwijl ‘politieke hooligan’ Rutger Groot Wassink van Groenlinks anderhalf uur ervoor nog had opgeroepen de halve Nazi’s van Pegida ’te bevechten’. Ik denk dat Eddie Kokhuis van de FNV (net als Renee Danen toevallig?) zich een beetje mee liet slepen door zijn herinneringen aan 1980 en de retoriek van Groot Wassink met zijn juichtweet die nu de ronde doet op twitter:
Want de tokkies van Pegida werden niet de stad uitgeslagen. Ze werden, overigens net als de Joodse bevolking in 1942-1943, door de GVB uit de stad weg gevoerd. De dreiging van geweld van de AFA en ander rapaille was er zeker wel. Het kleine beetje geweld dat er was, kwam ook vrijwel alleen uit die hoek van gekkies die door het politiecordon dat rondom de omsingelde Pegida demonstranten was gevormd, heen wilde breken. Alle arrestanten op één na waren van de extreem linkse tegendemonstranten (om niet te spreken van de bommelding op de originele plek van de Pegida demonstratie). Toch kwamen vrijwel alle kranten van de ‘kwaliteitsmedia’ met de misleidende kop ‘20 arrestanten bij Pegida demonstratie‘. Columnist van het NRC, Jutta Chorus, zong echt een heel ander refreintje van het het lied dat bij mij die middag in mijn hoofd is blijven hangen:
Ik snap daar echt niets van Bas. Zijn de media zo machtig en alom tegenwoordig geworden dat iedereen uitsluitend nog op zoek gaat naar wat hij of zij wil horen? En dat terwijl de aanleiding van het hele gebeuren die middag, ‘minder islam én minder racisten’, toch iedereen met een beetje verstand aan zou moeten spreken. Ik ga er vanuit dat wij als geschiedwetenschappers elkaar op dat simpele punt direct in het midden kunnen vinden. Wat jij?
Groeten Jan
PS aan de lezer: lees Bas Kromhout’s uitstekende biografie van de Nederlandse SS voorman Henk Feldmeijer: De Voorman
Meer artikelen in deze categorie:
[catlist categorypage=”yes”]
